Friday, March 27, 2009

Ang Metapora ng Putik sa mga Pelikula at Nobela

ANG METAPORA NG PUTIK SA MGA PELIKULA AT NOBELA
pagninilay ni Goriong Putik

Ang putik ay kasama na natin sa pang-araw-araw na buhay. Anupa't bahagi na ito ng ating paglaki. Nariyan ang matalsikan tayo ng putik ng rumaragasang sasakyan, ang lumubog ang ating sapatos sa putikan. Ngunit isa ring mahalagang paglalarawan ang putik sa hindi karaniwan.

Tila isang napakahalagang metapora ang putik sa panitikan o literaturang pambansa. Lagi itong ginagamit sa mga argumento, debate, talakayan o pangkaraniwang usapan upang ilarawan ang maraming bagay, tulad ng budhi, kaugalian, at maging pagkatao.

Karaniwan ay maririnig nating sinasabi ng matatanda, "Nagpupukulan na naman ng putik iyang mga tradisyunal na pulitiko para siraan ang kanilang mga katunggali." Ayaw nating "mabahiran ng putik" ang ating karangalan o puri bilang tao. At pag nasabihan pang ang ugnayan ng isang magkaibigan ay tulad sa putik, ito'y nangangahulugang may pagtataksil.

Sa pagsasaliksik ko ay di ko sinasadyang makita ang mga pamagat ng pelikulang may kaugnayan sa putik. Labing-isa ang nakita ko, at marahil mas marami pa rito. Sa pamagat pa lamang ay kapansin-pansing napakalalim ng kahulugan ng salitang 'putik'. Halina't tunghayan ang ilan sa mga ito:
(a) Magkumpareng Putik (1950 - starring Roberto Rosales)
(b) Taong Putik (1956 - starring Alicia Vergel, Amado Cortez)
(c) Kadenang Putik (1960 - Efren Reyes)
(d) Nardong Putik (1972 - starring Ramon Revilla)
(e) Putik Ka Man... Sa Alabok Magbabalik (1976 - starring Gloria Diaz)
(f) Mga Rosas sa Putikan (1976 - starring Vilma Santos)
(g) Ginto sa Putikan (1990s - starring Estella Estrada II)
(h) Bato, Lupa, Putik (1990 - starring Liz Alindogan, Rachel Lobangco)
(i) Dinampot Ka Lang sa Putik (1991 - starring Christopher de Leon, Maricel Soriano)
(j) Ang Babaing Putik (2000 - starring Klaudia Koronel)
(k) Bertud ng Putik (2003 - starring Bong Revilla)

Marahil, lahat ng pelikulang ito ay pumatok sa takilya, lalo na't pawang mga bigating artista ang siyang bida sa mga ito. Kung susuriin natin ang mga pamagat pa lamang, kapansin-pansin ang iba't ibang kahulugan ng putik. Tayo ay nagmula sa putik dahil nilalang tayo mula sa putik, kung papansinin ang pelikulang "Putik Ka Man... Sa Alabok Magbabalik", habang sa "Magkumpareng Putik", marahil ito'y tungkol sa paglalabanan ng dalawang magkumpareng kinulapulan ng putik ang bawat isa. Ibig sabihin, dinungisan ang pangalan at binalewala ang pinagsamahan bilang magkaibigan.

Ang mga pelikulang "Mga Rosas sa Putikan", "Ginto sa Putikan", at "Dinampot Ka Lang sa Putik" ay marahil tumutukoy sa mga babaeng mahihirap na natagpuan ng mayaman at naging asawa.

Si "Nardong Putik' naman ay isang kilalang kilabot ng Cavite, na ang anting-anting ay mula sa putik, tulad din ng "Bertud ng Putik". Pinagbidahan ang bawat isa nito ng mag-amang Revilla.

Marahil, ang "Kadenang Putik" ay tungkol sa mabuway na pagkakakulong ng isang tao sa isang lugar, marahil ay sa bilangguan o sa lupang minana pa niya sa kanyang ninuno, na imbes na bakal ang kadena, ito'y putik na tanikalang nagtali sa kanila o sa kanya sa maruming piitan o sa lupa.

Ang "Taong Putik" ay maaaring isang halimaw, habang "Ang Babaeng Putik" ay isang mananayaw.

Gayunman, ito'y pawang mga palagay lamang, bagamat inaamin kong hindi ko pa napanood ang lahat ng ito, maliban sa ilan, tulad ng "Nardong Putik" at "Bertud ng Putik". Kailangan ko pa ng sapat na panahon para panoorin ko ang lahat ng ito. Ngunit may makikita pa kaya tayong pelikula ng ilan dito, na marahil sa tagal ng panahon ay talagang hindi na natin mapanood ng malinaw. Gayunman, mahalagang nahalungkat din natin ito sa kasaysayan.

Narito naman ang mga nobelang may kaugnayan sa putik:
(a) Mga Bathalang Putik ni Liwayway A. Arceo
(b) Moog sa Putikan ni Agapito M Joaquin

Hindi ko pa rin nahahawakan ang mismong mga aklat na ito, ngunit nais ko rin itong mabasa, upang mas maipaliwanag ko ng husto ang kaugnayan ng putik sa ating buhay, sa ating kapaligiran, sa ating kultura, at marahil, sa ating pagkatao. Marahil kahit sa mga maikling kwento at mga tula ay marami pa tayong matatagpuang iba pang kahulugan o metapora ng putik. Gayunman, matagalan pang pananaliksik ito.

Ang mga pelikula't nobelang nabanggit ko ay ilan lamang sa mga nasaliksik ng inyong abang lingkod habang nagtatangal ng putik sa aking tsinelas, at minamasdan ang ilang nagkalat na librong itinapon ng may-ari dahil luma na at naputikan.

No comments:

Post a Comment